Κύριε Υπουργέ, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, χωρίς να είμαι νομικός θα προσπαθήσω να βάλω στο κάδρο τα πράγματα που δεν πρέπει να μας ξεφύγουν σε σχέση με το νόμο για τον οποίο μιλάμε.
Μου είπε κάποιος σωφρονιστικός υπάλληλος στο Κατάστημα Κράτησης Κεντρικής Μακεδονίας, τουτέστιν στις φυλακές Νιγρίτας: «Με την κατάσταση που υπάρχει εδώ, κυρία μου, ξέρετε τι με ενδιαφέρει; Πρώτον, μη σκοτώσουν κανέναν από εμάς, δεύτερον, μη σκοτωθούν μεταξύ τους και, τρίτον, φεύγοντας από εδώ να τους έχω μάθει κάτι, να είναι καλύτεροι άνθρωποι». Αυτό είναι ο σωφρονισμός, λοιπόν, και μου έκανε εντύπωση ότι αυτή η λέξη δεν βγήκε από το στόμα του Κοινοβουλευτικού Εκπροσώπου του κυβερνώντος κόμματος της Νέας Δημοκρατίας.
Το δεύτερο που θέλω να θυμίσω είναι ότι όποιος καταδικάζεται ακόμα και για το ειδεχθέστερο έγκλημα η ποινή που του επιβάλλεται είναι στέρηση της ελευθερίας, μεγαλύτερη ή μικρότερη. Αλλά δεν του επιβάλλεται ούτε στέρηση της αξιοπρέπειας ούτε οποιουδήποτε είδους βασανισμός, στέρηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων του.
Δυστυχώς, με τις συνθήκες που υπάρχουν στις ελληνικές φυλακές πολλά δικαιώματα των κρατουμένων δεν γίνονται σεβαστά, με πρώτο, ας πούμε, το δικαίωμα να κοιμάται σε κρεβάτι με στρώμα. Διότι όταν σε ένα κελί το οποίο έχει δύο διώροφα κρεβάτια πρέπει να μείνουν πέντε, ο πέμπτος κοιμάται στο πάτωμα, σε ό,τι βρει και περιμένει κάποιος από τους άλλους τέσσερις να πάρει άδεια για να κοιμηθεί τις πέντε μέρες της άδειας και αυτός σε κρεβάτι.
Άρα το επιχείρημα της αποσυμφόρησης των φυλακών είναι πάρα πολύ σοβαρό και πάλι μου κάνει εντύπωση ο κυνισμός του Κυβερνητικού Εκπροσώπου που δήλωσε ότι δεν τον ενδιαφέρει. Είναι πάρα πολύ σοβαρό. Και είναι ο λόγος ο οποίος μας κάνει να λέμε «ΠΑΡΩΝ» σε αυτό το μέτρο, στο μέτρο της ηλεκτρονικής επιτήρησης, εφόσον αυτό εφαρμοστεί σε κρατούμενους οι οποίοι έχουν τις προδιαγραφές για κάποια απόλυση μετά από κάποιο χρόνο έκτισης της ποινής τους και αυτό το μέτρο θα εφαρμοστεί νωρίτερα, ώστε να βγουν από τη φυλακή κάποιο χρόνο νωρίτερα όντες υπό επιτήρηση αντί να είναι στη φυλακή και συνεχίζοντας μετά να έχουν τα υπόλοιπα δικαιώματα, τις όποιες συνθήκες μεταχείρισης θα είχαν αν δεν υπήρχε αυτό το μέτρο.
Αυτό το μέτρο, όμως, δεν μπορεί να υποκαταστήσει ή -ακόμα χειρότερα- να αντικαταστήσει τις εναλλακτικές μορφές ποινής, οι οποίες προβλέπονται από το νομικό μας σύστημα και δεν εφαρμόζονται.
Γιατί δεν εφαρμόζεται η ημιελεύθερη διαβίωση, κύριε Υπουργέ; Ή γιατί εφαρμόζεται τόσο λίγο, αν εφαρμόζεται;
Γιατί δεν εφαρμόζεται η κοινωνική εργασία; Ή γιατί εφαρμόζεται τόσο λίγο;
            Γιατί οι αγροτικές φυλακές έχουν τόσο πολλές κενές θέσεις, ενώ είναι τόσο λίγες;
Γιατί προβλέπονται ακόμη και για το μέτρο της ηλεκτρονικής επιτήρησης οι εξαιρέσεις που προβλέπονται; Τι θέλω να πω; Δεν αμφισβητώ ότι κάποια εγκλήματα έχουν μεγαλύτερη απαξία από κάποια άλλα, αλλά αυτό το έχει κρίνει ο ποινικός νομοθέτης κατατάσσοντάς τα και βάζοντάς τους τις ποινές που τους επιβάλλει.
Είναι λογικό και ηθικό –αν θέλετε- σε κάθε νέο νομοθέτημα να γίνεται και μία νέα κατανομή εγκλημάτων που τα θεωρούμε εμείς αυτήν τη στιγμή βαρύτερα από κάποια άλλα, ενώ ο ποινικός νομοθέτης τα έχει αξιολογήσει, όπως τα έχει αξιολογήσει; Μήπως αυτό υποκύπτει σε συγκυριακές τάσεις της κοινής γνώμης;
Από εκεί και πέρα, την αποσυμφόρηση των φυλακών θα βοηθούσε ο νόμος περί εξαρτησιογόνων ουσιών, διότι, όπως ξέρουμε, οι καταδικασθέντες με αυτόν το νόμο αποτελούν το 1/3 των κρατουμένων και θα διευκολυνόταν η αποφυλάκισή τους και η ένταξή τους σε θεραπευτικά προγράμματα.
Σε τι φάση βρίσκεται η εφαρμογή αυτού του νόμου; Μπορείτε να μας πληροφορήσετε; Οι δικές μας πληροφορίες λένε ότι βρίσκεται σε μηδαμινή φάση εφαρμογής.  Είναι σχεδόν ανεφάρμοστος.
Το ένα τρίτο των κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές –παγκόσμιο αρνητικό ρεκόρ- είναι προφυλακισμένοι. Μήπως θα έπρεπε να αρχίσουμε την αποσυμφόρηση των φυλακών από εκεί, μειώνοντας τις προφυλακίσεις; Και μη μου πείτε ότι τις επιβάλλουν τα δικαστήρια. Μήπως θα έπρεπε από το δεκαοκτάμηνο να επιστρέψουμε στο δωδεκάμηνο;
Μήπως, επίσης, θα έπρεπε για κάποια αδικήματα -όχι μεγάλης ηθικής απαξίας, ίσως και μόνο για τα εξαγοράσιμα, αν θέλετε, το συζητάμε- να καθιερωθεί η αναμονή θέσης, να μη φυλακίζεται ο άνθρωπος που έχει υποπέσει σε ένα εξαγοράσιμο αδίκημα και δεν έχει χρήματα να το εξαγοράσει, εάν δεν αδειάσει θέση στην οποία να μπορεί να κάθεται, να κοιμάται σε κρεβάτι και να τρώει ανθρωπινά; Μήπως, λοιπόν, τέτοια μέτρα θα βοηθούσαν πολύ περισσότερο στην αποσυμφόρηση;
Όσον αφορά το σωφρονισμό, θα ήθελα να πω ότι στις εναλλακτικές μορφές έκτισης ποινής, όπως και στην υφ’ όρον απόλυση, όπως και στην άδεια, σε όλα τα μέτρα που υπάρχουν για την επανένταξη του κρατούμενου και στα θεραπευτικά προγράμματα κατά μείζονα λόγο αυτό που σωφρονίζει, που θεωρείται στοιχείο της επανένταξης είναι η εμπιστοσύνη η οποία δείχνεται από την πολιτεία στον κρατούμενο με αυτόν τον τρόπο. Αυτή η εμπιστοσύνη, λοιπόν, ακυρώνεται από τη στιγμή που υπάρχει επιτήρηση. Άρα ο σωφρονισμός δεν επιτυγχάνεται στο βαθμό που θα επιτυγχανόταν με ένα μέτρο το οποίο περιλαμβάνει ένδειξη εμπιστοσύνης.
Πόσο χειρότερο είναι αυτό το μέτρο, όταν απευθύνεται σε ανήλικο; Οι ανήλικοι, όπως ξέρετε, διεθνώς δεν πρέπει να βρίσκονται σε συνθήκες κράτησης, ίσως εκτός από εντελώς εξαιρετικές περιπτώσεις. Πρέπει να βρίσκονται σε χώρους ανοιχτής φιλοξενίας με ψυχοκοινωνική υποστήριξη, εφ’ όσον κρίνεται σκόπιμος ο περιορισμός τους και δη η απομάκρυνσή τους από ένα οικογενειακό περιβάλλον το οποίο ίσως και να ευνόησε την παραβατική τους συμπεριφορά.
Τι από όλα αυτά εξασφαλίζει αυτό το μέτρο σας; Τίποτα!
Επισημαίνοντας ότι αυτή η συσκευή μπορεί να γίνει ορατή κάτω από τα ρούχα του κρατούμενου και μάλιστα δεν μπορεί να μη γίνει ορατή, όταν, ας πούμε, πρέπει να βάλει ρούχα γυμναστικής, αντιλαμβανόμαστε ότι οδηγεί σε ένα στιγματισμό κάθε άλλο παρά σωφρονιστικό. Το ίδιο ισχύει –ακόμα περισσότερο βέβαια- για τις ανήλικες κοπέλες κρατούμενες και γενικά για τις γυναίκες κρατούμενες. Υπάρχει αυτό το θέμα με τα ρούχα τους.
Ένα άλλο θέμα είναι ότι όλη αυτή η διαδικασία ελέγχεται από κάποιον αδιευκρίνιστο μηχανισμό. Μας λέτε ότι θα είναι υπό την εποπτεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, αλλά δεν μας λέτε ποιος φορέας, ποιο σώμα ανθρώπων –δημόσια υπηρεσία, ιδιωτική εταιρεία, κάτι άλλο;- θα το ελέγχει.
Όποιος και να το ελέγχει, όμως, θα καταγράφει μία σειρά προσωπικών δεδομένων που θα αφορούν τη διαβίωση αυτών των ανθρώπων, ακόμη και το πού πάνε για να ψωνίσουν τα καθημερινά αγαθά που χρειάζονται για την επιβίωσή τους.
Οι άνθρωποι, λοιπόν, που θα διαχειρίζονται αυτά τα δεδομένα πόσο θα τα κρατάνε; Ποιοι θα είναι οι περιορισμοί στη χρήση τους μετά; Σαφώς θα απαγορεύεται, αλλά με ποια εχέγγυα θα εξασφαλίζεται ότι δεν φυλάσσονται και δεν χρησιμοποιούνται έστω και για διαφημιστικούς λόγους;
Και μιας και μιλάμε, λοιπόν, για προσωπικά δεδομένα, κύριε Υπουργέ, πρέπει να σας πω ότι στην τροπολογία «αχταρμά» -με μία παράγραφο της οποίας ασχολήθηκαν οι προηγούμενοι συνάδελφοι, που αφορά το σεβασμό κάποιων διεθνών αποφάσεων- υπάρχει ένα κομμάτι το οποίο αφορά τα προσωπικά δεδομένα συλληφθέντων, στους οποίους απαγγέλλονται κατηγορίες για κάποια αδικήματα.
Υπήρχε από πριν η δυνατότητα τα προσωπικά δεδομένα αυτών των ανθρώπων να δίνονται στη δημοσιότητα. Στο νόμο περί εξαρτησιογόνων ουσιών υπήρχε ένα άρθρο το οποίο έδινε σε όλους, χωρίς εξαίρεση ορισμένων αδικημάτων, τη δυνατότητα μέσα σε δύο εικοσιτετράωρα κατά τα οποία δεν αναρτώντο αυτά τα προσωπικά δεδομένα –απλώς πληροφορούνταν ότι υπάρχει τέτοια απόφαση εισαγγελική- να κάνουν προσφυγή στην εισαγγελία. Αφού περνούσαν τα δύο εικοσιτετράωρα και επιβεβαιωνόταν η πρώτη απόφαση, μόνο τότε αναρτώντο τα προσωπικά τους δεδομένα.
Τώρα, λοιπόν, για ορισμένα αδικήματα λέτε ότι τα προσωπικά δεδομένα αναρτώνται αμέσως και, εάν αυτό είναι απόφαση εισαγγελέα πρωτοδικών, πρέπει μέσα σε είκοσι τέσσερις ώρες να επικυρωθεί από την εισαγγελία εφετών. Εάν δεν επικυρωθεί, δεν ισχύει η διάταξη. Δηλαδή, αποσύρονται τα προσωπικά δεδομένα, αφού αυτοί οι άνθρωποι έχουν διασυρθεί, για παράδειγμα, ως τρομοκράτες και έχει δει τη φωτογραφία τους η γιαγιά τους και έχει πάθει εγκεφαλικό!
 Αυτοί είναι οι λόγοι για τους οποίους αν και θα δώσουμε «ΠΑΡΩΝ» στο νομοσχέδιο συνολικά, δεν μπορούμε να ψηφίσουμε ένα-ένα ούτε τα άρθρα σας ούτε τις τροπολογίες σας, εκτός ίσως από εκείνη η οποία εγκρίνει αναδρομικά την καταβολή δεδουλευμένων στο σωφρονιστικό προσωπικό. Αυτό όντως έπρεπε να γίνει. Δεν είναι εδώ και ο Υπουργός Υγείας να του ευχηθώ «και στα δικά του», να βρει κάποιο τρόπο να πληρώσει αναδρομικά και τις εφημερίες των γιατρών.