Το trafficking, η παράνομη διακίνηση γυναικών κυρίως, ενήλικων και ανήλικων, με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση, είναι ένα φαινόμενο το οποίο η ελληνική κοινωνία εξακολουθεί να κρύβει κάτω από το χαλί, να θέλει να το αγνοεί, να αποφεύγει να μιλά για αυτό.

Ακόμη και η Βουλή των Ελλήνων (ούτε των Ελληνίδων, ούτε των αλλοδαπών κατοίκων της χώρας), ο χώρος εργασίας μου τα τελευταία χρόνια, έχει ασχοληθεί ελάχιστα με το θέμα. Ψάχνοντας τα αρχεία της κατεξοχήν αρμόδιας Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ισότητας,Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου βρήκα μία συζήτηση το 2002 και μία το 2003, λογικό διότι εισηγούνται την ψήφιση νόμου (ψηφίστηκε ο ν. 3064/2002) και στη συνέχεια προεδρικού διατάγματος για την εφαρμογή του: όντως ψηφίστηκε το ΠΔ 233/2003. Υπάρχει άλλη μία συζήτηση το 2008 και έκτοτε τίποτε.

Τον Δεκέμβριο του 2013 σε ημερίδα με θέμα “Η βία στον καιρό της κρίσης” κάνουν, προς τιμήν τους, μια εκτενή αναφορά ο κ. Πρεβέντης και η κ. Ζώη από την ΕΛ.ΑΣ, ενώ η κ. Τσακατάρα από την Γενική Γραμματεία Πρόνοιας αναφέρεται στη δομή φιλοξενίας του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης .Έχει προηγηθεί μια αναφορά στο εργασιακό trafficking τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς, με αφορμή τους τραυματισμούς εργατών γης στη Μανωλάδα από πυροβολισμούς εργοδοτών και συνεργατών τους. Αυτό είναι όλο, σε επίπεδο προβληματισμού.

Σε επίπεδο νομοθετικού έργου, έχουμε την κύρωση δύο συμβάσεων στο τέλος του 2013. Σημειωτέον ότι, εν όψει της ανάληψης της ευρωπαϊκής προεδρίας το α΄ εξάμηνο του 2014, το 2013 ήταν η χρονιά κύρωσης συμβάσεων ακόμα και 18ετούς κατάψυξης. Κυρώνεται λοιπόν το καλοκαίρι του 2013 η οδηγία 2011/36 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5ης Απριλίου του 2011 που αντικαθιστά την απόφαση πλαίσιο 2002/629 του Συμβουλίου. Σημειωτέον ότι η διαδικασία σέρνεται σε δύο θερινά τμήματα, ώστε να χρειασθεί να αλλάξει και η εισηγήτρια, και έτσι γίνεται ο ν. 4198/2013. Πρόκειται για ένα σύγχρονο νομοθέτημα, που προβλέπει δίωξη και ποινές για τους δράστες και προστασία για τα θύματα όλων των μορφών trafficking , και προβλέπει επίσης τους θεσμούς εποπτείας, τον Εθνικό Εισηγητή και τους συνδέσμους τους με τα εννιά εμπλεκόμενα υπουργεία.

Κάποιος όμως θυμάται ότι δεν έχει κυρωθεί η σύμβαση της Βαρσοβίας του 2005, και έτσι κυρώνεται και η “Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη Δράση κατά της Εμπορίας Ανθρώπων”, το Δεκέμβριο του 2013, ώστε έχουμε και τον νόμο 4216/2013.

Τέλος, το Μάρτη του 2014 ψηφίζεται ο μεταναστευτικός κώδικας, ν. 4251/2014 ο οποίος περιλαμβάνει και μερικά αθώα (;) άρθρα για την “εισδοχή πολιτών τρίτων χωρών-θυμάτων εμπορίας ανθρώπων ή παράνομης διακίνησης μεταναστών κατά την Οδηγία 2004/81 ΕΚ”.

Εδώ πρέπει να θυμηθούμε ότι από τον Αύγουστο του 2012 μέχρι τον Ιανουάριο του 2015 εξελισσόταν με άλλοτε άλλη ένταση (διαστάσεις πογκρόμ στην αρχή, έλεγχος με βάση εθνοτικά χαρακτηριστικά, όπως κατήγγειλαν διεθνείς οργανισμοί στη συνέχεια) η δυσώνυμη επιχείρηση “Ξένιος Ζευς”. Περίπου 100.000 άνθρωποι συνελήφθησαν και ταλαιπωρήθηκαν (κάποιοι σε αφάνταστο βαθμό) ώστε να εντοπιστούν ανάμεσα τους 7000-8000 χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα και να εγκλειστούν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης ανά την επικράτεια (αυτό το όνειδος της χώρας) για 18 ή περισσότερους μήνες. Επίσης, την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2012 έτρεχε και η αισχρή επιχείρηση προστασίας πελατών χωρίς προφυλακτικό με θύματα πιθανόν οροθετικές, πιθανόν εκδιδόμενες, πιθανόν χρήστριες, πιθανόν αλλοδαπές. Πόσες από τις 39 υποθέσεις εμπορίας ανθρώπων για σεξουαλική εκμετάλλευση που ερευνήθηκαν το 2012 εντοπίστηκαν χάρη σε αυτές τις δύο επιχειρήσεις; Και πόσες από τις αντίστοιχες του 2013; Για το 2014 τι στοιχεία έχουμε;

Διότι η απάντηση που πήρα από διοικητές τμημάτων του κέντρου της Αθήνας, των οποίων τα κρατητήρια επισκεπτόμασταν και τα βρίσκαμε γεμάτα αλλοδαπούς κυρίως, που κρατούνταν προς απέλαση σε συνθήκες ακόμη πιο άθλιες από των στρατοπέδων, στην ερώτηση αν τουλάχιστον εντοπίζουν υποθέσεις trafficking με τις εξορμήσεις στις γειτονιές τους, η απάντηση ήταν “εμείς δεν ασχολούμαστε με αυτό, αν αντιληφθούμε κάτι ειδοποιούμε ειδικό κέντρο”, αλλά κανείς δεν ήταν σε θέση να πει πόσες φορές ειδοποίησε το ειδικό κέντρο, σε περιοχές όπου η άσκηση πορνείας από πιθανά θύματα trafficking είναι ορατή και πανθομολογούμενη.

Επανέρχομαι στις διατάξεις του μεταναστευτικού κώδικα, που περιέχουν μεν τρίμηνη προθεσμία περίσκεψης, αυτή όμως μπορεί να περατώνεται πριν τη λήξη της όχι μόνο γιατί το προστατευόμενο πρόσωπο επανασυνδέεται εκουσίως με τους δράστες αλλά και γιατί συντρέχουν λόγοι δημόσιας τάξης ή ασφάλειας. Τα προστατευόμενα πρόσωπα δικαιούνται ιατροφαρμακευτική περίθαλψη (εντάξει όσο και οι υπόλοιποι...), υπηρεσιών μετάφρασης και διερμηνείας, και νομική βοήθεια. Το σύστημα νομικής βοήθειας όμως, πάσχει τουλάχιστον όσο και αυτό της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, όταν για την υπεράσπιση κατηγορούμενου η δικογραφία παραλαμβάνεται μια ώρα πριν την έναρξη της δίκης και η παράσταση πολιτικής αγωγής δεν θεωρείται υποχρεωτική, πόσο μάλλον η άσκηση αγωγής αποζημίωσης από το θύμα.

Άδεια παραμονής χορηγείται από Εισαγγελέα Πρωτοδικών και ανανεώνεται επίσης μετά από αυτοπρόσωπη υποβολή αίτησης από το θύμα ή και από τον Εισαγγελέα βέβαια, ο οποίος όμως ακόμη και αν ασχοληθεί στην αρχή της υπόθεσης είναι απίθανο να ξαναασχοληθεί όσες φορές απαιτηθεί παράταση για όσα χρόνια περάσουν μέχρι την έκδοση αμετάκλητης απόφασης.

Ίσως μια ρύθμιση που θα προέβλεπε μόνιμο νομικό συμπαραστάτη για κάθε ανάγκη του συγκεκριμένου θύματος, με αξιοπρεπή αμοιβή από την πολιτεία, θα ήταν μια ικανοποιητική λύση.

Η εκπαίδευση προσωπικού και η ευαισθητοποίηση σε θέματα trafficking είναι ένα άλλο πεδίο, για το οποίο οι φιλότιμες προσπάθειες του Ινστιτούτου Επιμόρφωσης του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης δεν αρκούν, όταν διαπιστώνουμε ότι μόνο 108 αστυνομικοί και 29 υγειονομικοί δέχτηκαν αυτή την εκπαίδευση τα τελευταία χρόνια. Και φυσικά η απόδοση ποινικών ευθυνών στους χρήστες των υπηρεσιών μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά αλλά και παιδευτικά, μέσα από μια προσπάθεια ευρείας ενημέρωσης του κοινού.