ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΑ




Στο σχέδιο νόμου «Μεταρρυθμίσεις ποινικών διατάξεων, κατάργηση των καταστημάτων κράτησης Γ’ τύπου και άλλες διατάξεις»




Θέμα: Κατάργηση διατάξεων άρθρων 25 και 27 Νόμου 3772/2009 και τροποποίηση διατάξεων Ποινικού Κώδικα και Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.




Α. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ




Σκοπός της παρούσας Τροπολογίας είναι η κατάργηση των διατάξεων του Νόμου 3772/2009 Ιατροδικαστική Υπηρεσία, τροποποίηση Ποινικού, Σωφρονιστικού Κώδικα, παράνομη μετανάστευση Κώδ. Ποιν. Δικ και η συνακόλουθη τροποποίηση των σχετικών διατάξεων του Ποινικού Κώδικα σε ό,τι αφορά την επαύξηση των ποινών που επέφερε σε πέντε συνολικά εγκλήματα προβλεπόμενα στα άρθρα 189, 308Α, 310, 380 και 382 του Ποινικού Κώδικα, όταν αυτά τελούνται από άτομα με καλυμμένα ή αλλοιωμένα χαρακτηριστικά.

Συγκεκριμένα, ο Νόμος 3772/2009 στο άρθρο 25 τροποποίησε σειρά διατάξεων του Ποινικού Κώδικα και ειδικότερα το άρθρο 189 (διατάραξη της κοινής ειρήνης), για το οποίο όρισε ποινές κάθειρξης μέχρι και 10 ετών, ενώ προβλέπονταν ποινές φυλάκισης από τρεις μήνες μέχρι δύο έτη, το άρθρο 308Α (απρόκλητη σωματική βλάβη), για το οποίο όρισε ποινές φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών, ενώ προβλέπονταν ποινές από έξι μήνες μέχρι ένα έτος, το άρθρο 310 (βαριά σωματική βλάβη), για το οποίο όρισε ποινές φυλάκισης τουλάχιστον τριών ετών, ενώ προβλέπονταν ποινές φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών, το άρθρο 380 (ληστεία) με ποινή κάθειρξης τουλάχιστον δέκα ετών, ενώ προβλεπόταν ποινή κάθειρξης, δηλαδή ποινή τουλάχιστον πέντε ετών. Επίσης, στο άρθρο 382 Π.Κ. (διακεκριμένες περιπτώσεις φθοράς) θεσπίστηκαν για τον υπαίτιο των πράξεων που προβλέπονται στο άρθρο ποινές φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών, ενώ προβλέπονταν περιπτωσιολογικά ποινές τουλάχιστον τριών μηνών, έξι μηνών και ενός έτους. Επιπλέον, στο ίδιο άρθρο προβλέφθηκε ότι στην περίπτωση που ο υπαίτιος των πράξεων του άρθρου ενήργησε με καλυμμένα ή αλλοιωμένα τα χαρακτηριστικά του προσώπου του, δεν εφαρμόζεται η διάταξη του άρθρου 383 Π.Κ. και επομένως το έγκλημα τιμωρείται αυτεπαγγέλτως και όχι κατ’ έγκληση.

Τέλος με την παρούσα τροπολογία προωθείται η κατάργηση της τροποποίησης του άρθρου 111 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας που επήλθε με το άρθρο 27 του Νόμου 3772/2009, σύμφωνα με την οποία τα εγκλήματα της διατάραξης κοινής ειρήνης και της ληστείας που τελέστηκαν από πρόσωπο που έχει καλυμμένα ή αλλοιωμένα τα χαρακτηριστικά του δικάζονται από το Τριμελές Εφετείο.




Οι ως άνω νομοθετικές μεταβολές, όπως εμφαίνεται και από την Αιτιολογική Έκθεση που τις συνόδευσε, συνδέθηκαν σε μεγάλο βαθμό με το αίσθημα ανασφάλειας που καλλιεργήθηκε στην ελληνική κοινωνία μετά τα γεγονότα του Δεκεμβρίου 2008. Συγκεκριμένα, στην αιτιολογική έκθεση του Νόμου 3772/2009 αναφέρεται ως λόγος για τη θέσπιση αυστηρότερης ποινικής αντιμετώπισης των παραπάνω εγκλημάτων το γεγονός ότι «Εκμεταλλευόμενα τις δημόσιες συναθροίσεις και τις ειρηνικές διαδηλώσεις των πολιτών, άτομα, τα οποία καλύπτουν ή αλλοιώνουν τα φυσικά τους χαρακτηριστικά, κρυμμένα πίσω από την ανωνυμία που τους προσφέρει αυτή η κάλυψη, τελούν κατά συρροή ποινικά κολάσιμες πράξεις, όπως απρόκλητη φθορά ξένης ιδιοκτησίας, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η πρόκληση φθορών σε κτήρια δημοσίων υπηρεσιών ή σε εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας, βιαιοπραγίες, ληστείες κ.ά.. Η συχνότητα εμφάνισης του φαινομένου και η έντονη κοινωνική απαξία που προσλαμβάνει αυτή καθεαυτή η πράξη της συγκάλυψης ή αλλοίωσης των χαρακτηριστικών του προσώπου υπαγορεύει στην Πολιτεία τη λήψη μέτρων. Εξάλλου, η Πολιτεία οφείλει να προστατεύει το συνταγματικό δικαίωμα του συνέρχεσθαι (άρθρο 11 του Συντάγματος) των πολιτών της, το οποίο υποσκάπτεται και παρεμποδίζεται από τη βία των «κουκουλοφόρων», να θωρακίσει τη δημόσια περιουσία και τις εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας που προορίζονται για την εξυπηρέτηση των πολιτών, αλλά και να προστατεύει τις ιδιωτικές περιουσίες από απρόκλητες βλάβες».




Όμως, οι ρυθμίσεις του Νόμου 3772/2009 αποδείχθηκαν πλήρως αναποτελεσματικές στην κατεύθυνση της διασφάλισης της κοινωνικής ειρήνης, ενώ κατακρίθηκαν και από το σύνολο σχεδόν της επιστημονικής κοινότητας, ειδικά εφόσον πάσχουν σοβαρής αντισυνταγματικότητας στο βαθμό που ορίζουν επαύξηση του αξιοποίνου για τις ως άνω κατηγορίες εγκλημάτων (άρθρο 7 παρ. 1 και 25 παρ. 2 Σ). Η κάλυψη ή η αλλοίωση των χαρακτηριστικών εντάσσεται στη λογική της αυτοϋπόθαλψης, η οποία δεν μπορεί να τιμωρείται καθεαυτή. Η κάλυψη των χαρακτηριστικών σε κάθε περίπτωση, για να είναι ποινικά ενδιαφέρουσα, θα πρέπει να γίνεται προς το σκοπό απόκρυψης του προσώπου του δράστη και παρεμπόδισης ή ματαίωσης της αναγνώρισής του από τρίτους, και όχι για άλλους λόγους, που δεν σχετίζονται με αξιόποινες συμπεριφορές. Επομένως, η διαφύλαξη για παράδειγμα της υγείας του προσώπου με χρήση μάσκας ή μαντηλιού, όπως κατεξοχήν γίνεται σε περιπτώσεις συναθροίσεων με ευρεία χρήση χημικών από τις αστυνομικές αρχές, δεν μπορεί επουδενί να λειτουργεί ως στοιχείο θεμελιωτικό μιας αξιόποινης συμπεριφοράς, με αυστηρότερη μάλιστα τιμώρηση. Τα πλαίσια συνεπώς των ποινών στα συγκεκριμένα αδικήματα, των οποίων προωθείται η επαναφορά είναι ούτως ή άλλως ευρεία, με τρόπο που να επιτρέπει στις δικαστικές αρχές, στο στάδιο της επιμέτρησης της ποινής κατ’ άρ. 79 ΠΚ, να αξιολογήσουν την αξιόποινη συμπεριφορά συνολικά, τον τρόπο δράσης και τις περιστάσεις τέλεσης, προβαίνοντας, ως αρμόζει σε ένα κράτος δικαίου, σε εξατομικευμένες κρίσεις. Έτσι, ο δικαστής έχει τη δυνατότητα να σταθμίσει τη συμπεριφορά του προσώπου και να αξιολογήσει ο ίδιος, ως αρμοδιότερος όλων, εάν, στην εκάστοτε περίπτωση και εξατομικευμένα, η κάλυψη ή αλλοίωση των χαρακτηριστικών έχει ή όχι κάποιο ιδιαίτερο στοιχείο, το οποίο να προσδίδει περαιτέρω απαξία στην πράξη και δεν χρειάζεται προς τούτο νομοθετικές ρυθμίσεις οι οποίες να μεταβάλουν τον χαρακτήρα των αδικημάτων και να επαυξάνουν ακραία το αξιόποινο.

Κατά την εφαρμογή τους, οι ως άνω αναφερόμενες διατάξεις αποδείχθηκαν εξόχως προβληματικές, καθώς ερμηνεύτηκαν κατά καιρούς ως κάλυψη ή αλλοίωση χαρακτηριστικών, τα γυαλιά ηλίου, τα μαντίλια, μπλούζες με κουκούλα κ.α. Επιβεβαιώθηκε έτσι και η ευρεία κριτική που ασκήθηκε στη νομοθετική αυτή πρωτοβουλία για την επικινδυνότητα των διατάξεων και τον αντιδημοκρατικό τους χαρακτήρα. Εξάλλου σοβαρές επιφυλάξεις για τη θέσπιση των διατάξεων αυτών εξέφρασαν και τα συνδικαλιστικά όργανα των αστυνομικών σημειώνοντας ότι «δεν είναι ξεκάθαρος ο επιχειρησιακός τρόπος σύλληψης αυτού που φοράει την κουκούλα και της σε βάρος του απόδοσης κατηγοριών…».







Β. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΑ

Άρθρο 2

Τροποποιήσεις στον Ποινικό Κώδικα




15. Καταργείται η παράγραφος 3 και η αναριθμείται η παράγραφος 4 σε 3 του άρθρου 189 του Ποινικού Κώδικα.




16. Καταργείται η παράγραφος 3 του άρθρου 308Α του Ποινικού Κώδικα.




17. Καταργείται το εδάφιο β’ της παραγράφου 1 του άρθρου 310 του Ποινικού Κώδικα.




18. Στο δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 1 του άρθρου 380 του Ποινικού Κώδικα απαλείφεται η φράση: «ενήργησε με καλυμμένα ή αλλοιωμένα τα χαρακτηριστικά του προσώπου του ή αν».




19. Καταργείται η παράγραφος 5 του άρθρου 382 του Ποινικού Κώδικα.







Άρθρο 3

Τροποποίηση Κώδικα Ποινικής Δικονομίας




12. Στο τελευταίο εδάφιο της παραγράφου 1 του Άρθρου 111 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας απαλείφεται η φράση «και εκείνα που τελέστηκαν από πρόσωπο που έχει καλυμμένα ή αλλοιωμένα τα χαρακτηριστικά αυτού και προβλέπονται στα άρθρα 189 παράγραφος 3 και 380 του Ποινικού Κώδικα».





Κατάργηση διατάξεων Νόμου 3772/2009

Ιατροδικαστική Υπηρεσία, τροποποίηση Ποινικού, Σωφρονιστικού Κώδικα, παράνομη μετανάστευση Κώδ. Ποιν. Δικ

Με το παρόν καταργείται η διάταξη του άρθρου 25 του Νόμου 3772/2009 και στο άρθρο 27 παρ.1 απαλείφεται η φράση «και εκείνα που τελέστηκαν από πρόσωπο που έχει καλυμμένα ή αλλοιωμένα τα χαρακτηριστικά αυτού και προβλέπονται στα άρθρα 189 παράγραφος 3 και 380 του Ποινικού Κώδικα».

Αθήνα, 14 Απριλίου 2015

Οι προτείνοντες βουλευτές

Κατριβάνου Βασιλική

Βάκη Φωτεινή

Γαϊτάνη Ιωάννα

Γιαννακίδης Ευστάθιος

Καρά Γιουσούφ Αϊχάν

Δελημήτρος Κώστας

Δημητριάδης Μίμης

Δερμιτζάκης Κωστής

Διαμαντόπουλος Βαγγέλης

Διώτη Ηρώ

Εμμανουηλίδης Δημήτρης

Ζαχαριάς Κώστας

Ιγγλέζη Κατερίνα

Καββαδία Ιωαννέτα

Κανελλοπούλου Μαρία

Καραγιαννίδης Χρήστος

Καρακώστα Εύη

Καρασαρλίδου Φρόσω

Κοζομπόλη Παναγιώτα

Κουρεμπές Φάνης

Κριτσωτάκης Μιχάλης

Κυριακάκης Βασίλης

Τζήκα – Κωστοπούλου Δανάη

Λέβα Βασιλική

Μανιός Νίκος

Μηταφίδης Τριαντάφυλλος

Μπαλαούρας Γεράσιμος

Μπαξεβανάκης Δημήτρης

Πετράκος Θανάσης

Συρίγος Αντώνιος

Σταθάς Γιάννης

Σταμπουλή Αφροδίτη

Στέφος Γιάννης

Συρμαλένιος Νίκος

Τσανάκα Αλεξάνδρα

Τσίρκας Βασίλειος

Ψαρρέα Έλενα

Ψυχογιός Γιώργος